Cebula czosnek i por wysiew i uprawa

Cebula czosnek por – to najpopularniejsze warzyw cebulowe. Ich ostry, piekący smak zna każdy. I to właśnie o nich jest dzisiejszy odcinek „Ogrodu od kuchni”.

Cebula czosnek por – Warzywa cebulowe należą do rodziny czosnkowatych. W tradycyjnej kuchni polskiej od wieków służą jako przyprawa. Dzięki olejkom eterycznym nadają potrawom bardziej zdecydowany, wyrazisty smak.

Cebula zwyczajna jest nadzwyczajna. Ma podstawowe znaczenie w kuchni. Niektórzy uważają, że bez niej kuchnia nie istnieje. Ponadto od dawien dawna stosowana była na oparzenia i użądlenia, a syrop z cebuli był lekiem na kaszel.

Cebula zawiera m.in. związki siarki, witaminy, prowitaminę A i sole mineralne. Jest stosowana przy awitaminozie, ogólnie wzmacnia organizm. Obniża ciśnienie krwi, działa bakteriobójczo, przeciwgrzybiczo i wykrztuśnie. Wyciąg z cebuli pomaga na trądzik i wypryski skórne. W kuchni możemy dodawać ją do wszystkich rodzajów dań. Cebula doskonale zagęszcza potrawy, wystarczy np. zmiksować ją w sosie. Dzięki niej można też zmieniać kolor potraw.

„Obierz, posiekaj, podsmaż lub zeszklij cebulę” – to chyba najczęstsze polecenie w przepisach kulinarnych. I z tym siekaniem niekiedy mamy problem. Krojenie cebuli często doprowadza nas to do płaczu. A jest na to sposób. Wystarczy przed krojeniem zanurzyć lub przemyć cebulę w chłodnej wodzie. Pomaga.

 Znanych jest wiele odmian cebuli, różnią się wielkością, kolorem, intensywnością smaku i aromatu oraz słodyczą.  Na smak cebuli mają też wpływ warunki uprawy.

W ogrodach zazwyczaj traktujemy cebulę jako roślinę jednoroczną. Ze względu na płytki system korzeniowy powinna być uprawiana w glebie żyznej, o dobrej strukturze, wilgotnej, ale nie podmokłej. Dobrze reaguje na nawożenie organiczne. W słonecznych miejscach plonuje obficiej.

Możemy wysiewać ją wprost to gruntu. W marcu lub kwietniu spulchniamy i wyrównujemy glebę na zagonie pazurkami lub grabiami. Możemy też miejsce wysiewu zasilić wcześniej kompostem, który wzbogaci glebę w składniki odżywcze i poprawi jej strukturę. Wyznaczamy niezbyt głębokie rowki i w regularnych odstępach siejemy nasiona, mniej więcej jedno nasionko co 1 cm. Zasypujemy ziemią i mocno ugniatamy. Podlewamy i utrzymujemy wilgotność gleby, aż do pojawienia się pierwszych nitkowatych liści.

Cebule uprawiane z siewu są późniejsze niż uprawiane z dymki, ale znakomicie się przechowują. Natomiast cebule z dymki są zazwyczaj większe. W lipcu i sierpniu, kiedy liście zaczynają podsychać, podważamy cebule widłami i wyrywamy pociągając za szczypior. Pozostawiamy je na miejscu przez 2-3 dni, żeby przeschły. Niektóre odmiany możemy przechowywać nawet całą zimę.

Cebula do prawidłowego rozwoju potrzebuje odpowiednio długiego dnia, w zależności od odmiany wynosi on 12 godzin dla odmian krótkiego dnia i 14 godzin dla odmian długiego dnia. W ciągu pięciu lat tylko raz uprawiamy cebulę w tym samym miejscu, dlatego musimy zwrócić szczególną uwagę na zmianowanie.

Najczęściej spożywamy cebulę cebuli. Bardzo popularne w kuchni są też liście, czyli szczypior. Ale to nie wszystko. Z cebulą możemy poeksperymentować i np. wykorzystać jej korzonki. A kiedy cebula wykształci kwiatostan, na każdym etapie jego rozwoju możemy wykorzystywać może on nam posłużyć  do dekoracji, w całości lub częściach. Jadalne są też nasiona cebuli, które możemy prażyć jak sezam lub czarnuszkę.

Cebulę możemy uprawiać w naszych domach przez cały rok, na świeżą zieleninę. Wystarczy posadzić ją w doniczce z podłożem, postawić w jasnym i ciepłym miejscu i regularnie podlewać. Już po kilku lub kilkunastu dniach pojawi się świeży  szczypior, idealny do kanapek, sałatek lub jajecznicy.

Czosnek w przeciwieństwie do cebuli zwyczajnej nie wytwarza łupinowych cebul, lecz rozwija liczne, sąsiadujące ze sobą pączki, zwane ząbkami. Jedna cebula może zawierać od 6 do 20 lekko wygiętych ząbków.

Czosnek jest również ceniony niemal w każdej kuchni świata. Ze względu na bardzo intensywny smak i aromat wymaga umiarkowanego i ostrożnego dozowania. Od setek lat uważany jest nie tylko za cenną przyprawę ale również za lekarstwo. Bardzo szybko odkryto jego właściwości antybakteryjne i pobudzające wydzielanie. Świeży czosnek jest niemal całkowicie pozbawiony zapachu. Typowy aromat rozwija się dopiero podczas rozdrabniania ząbków.

Aromat czosnku wydobywa się na  zewnątrz przez pory w skórze człowieka. Zapach spożytego czosnku łagodzi mięta, żucie zaprawionych w occie plasterków imbirów lub łyk czerwonego wina.

Pamiętajmy aby nie sadzić w ogrodzie ząbków czosnku kupionego w sklepie spożywczym.  Ten zazwyczaj pochodzi z krajów południowych i nie nadaje się do uprawy w naszym klimacie. Nie jest odporny na mróz i wymaga znacznie wyższych temperatur.

Możemy uprawiać czosnek ozimy i czosnek jary. Odmiany ozime sadzimy od sierpnia do października, żeby zdążyły się ukorzenić przed zimą. Odmiany jare sadzi się wiosną, jak tylko ziemia obeschnie. Czosnek najlepiej rośnie w miejscu słonecznym, na glebie lekkiej, dobrze spulchnionej i żyznej. W podmokłym podłożu gnije. Do utworzenia dorodnych główek wymaga długiego dnia i wysokiej temperatury. Na bardzo ciężkich glebach zaleca się sadzenie tylko na wiosnę. W czerwcu konieczne jest podlewanie roślin, ponieważ właśnie wtedy zawiązują się główki. Usychanie liści są znakiem, że główki uzyskały już swoją dojrzałość i można je wykopać.

Por najbardziej jest znany jako składnik włoszczyzny. Ale podobnie jak cebula może być wykorzystywany w kuchni do wielu potraw.

Może być spożywany na surowo, np. jako dodatek do surówek i sałatek. Aby był bardziej strawny można go dusić, gotować lub podsmażać. Por może też być bazą do tart, zapiekanek i sosów. Najczęściej spożywamy jego białą część. Zielone liście wykorzystuje się głównie do celów ozdobnych lub do wywarów.

Dzięki bogatej zawartości substancji mineralnych i witamin por również należy do szczególnie zdrowych warzyw. Podobnie jak cebula i czosnek pobudza krążenie, wspomaga procesy trawienne, ochrania przed infekcjami, a przy chorobach oskrzeli działa wykrztuśnie.

Por możemy siać od połowy stycznia do połowy kwietnia. W styczniu i lutym siejemy por na rozsady. W kwietniu możemy siać por bezpośrednio do gruntu.

Przygotowując rozsadę, napełniamy tacę lub pojemnik podłożem do siewu i pikowania, które obficie zraszamy. Wysiewamy nasiona pora i delikatnie przysypujemy ziemią. Ustawiamy w cieple, optymalna temperatura to 18 stopni Celsjusza .Dużą wilgotność podłoża utrzymujemy aż do pojawienia się wschodów ponad 3 tygodnie później. Wówczas przenosimy rozsadę bliżej światła.

Gdy rośliny osiągną wysokość 10 cm, możemy je przepikować lub posadzić na miejsce stałe. Pikowanie wpływa na wydłużenie najsmaczniejszej, białej części warzywa. Por wymaga gleby żyznej, próchnicznej, zatrzymującej wodę oraz słonecznego stanowiska. Zagon trzeba jesienią zasilić obornikiem lub wiosną dużą dawką kompostu.

Por, podobnie jak cebula, jest idealnym partnerem w uprawie współrzędnej. Jest dobrym kompanem dla marchwi lub selera. Warzywa te pełną dojrzałość osiągają późną jesienią, ale możemy je już zbierać od sierpnia do września.

Por możemy uprawiać cały rok w postaci kiełków. Są łagodniejsze w smaku i zawierają jeszcze więcej witamin i składników mineralnych niż dojrzałe warzywa. Za tydzień powiemy o szpinaku, roszponce i rukoli. Do zobaczenia.