Sałata – Jak mieć udane zbiory sałaty?

Sałata – Jak mieć udane zbiory sałaty?  Sałata to warzywo łatwe w uprawie, które możemy sadzić zarówno w gruncie, jak również na podwyższanych grządkach czy w donicach, większych lub mniejszych. W zależności od odmiany i terminu wysiewu możemy ją zbierać niemal przez cały rok. Ma krótki okres wegetacji. Uprawiane w przedplonach pojawiają się na naszym stole już wczesną wiosną, a wysiane jako poplon będą nam towarzyszyć do późnej jesieni. Dodatkową zaletą sałaty jest fakt, że ma ona nie tylko walor użytkowy, ale również ozdobny. Rozety czerwonych czy różowych liści, posadzone na obwódkach lub między innymi roślinami potrafią zmienić obraz warzywnika w niemal ozdobną rabatę.

Zanim przejdziemy do zasad siania, sadzenia i pielęgnacji sałaty, kilka informacji o 4 głównych grupach tych roślin.

Pierwsza, najbardziej znana to sałata masłowa. Tworzy duże, luźne główki. Jej liście są miękkie i delikatne, najczęściej zielone, ale są także odmiany o czerwonych lub fioletowych przebarwieniach.

Kolejna to sałata krucha, zwana też lodową. Ma dłuższy okres wegetacji od masłowej, jej główki są większe bardziej zbite, a liście są twarde, soczyste i chrupiące. Najczęściej spotykane są odmiany o intensywnie zielonych liściach, ale są także i takie z przebarwieniami. Cenimy ją w kuchni, gdyż po zbiorze zachowuje świeżość dłużej od sałaty masłowej.

Sałata liściowa to prawdziwa królowa dekoracyjności i to zarówno ogrodów, jak i stołów. Roślina ta nie formuje główki, tylko gęstą rozetę liści, które można zbierać jednorazowo lub sukcesywnie wycinać w miarę ich dorastania. Odmiany o luźnych liściach są łatwiejsze w uprawie niż odmiany o zwartych główkach.  Szybciej dojrzewają, nie wymagają dużego nasłonecznienia i lepiej znoszą wyższe temperatury. Doskonale sprawdzają się w uprawie pojemnikowej. Mogą być dekoracją naszych balkonów, a jednocześnie przydadzą się w kuchni.

Wyróżnić można również sałatę rzymską, która tworzy wydłużoną, dość luźną główkę. Nerw główny liścia jest silnie rozwinięty. Liście spożywa się na surowo, gotowane lub duszone. Najsmaczniejsze są liście wewnętrzne, liście zewnętrzne są lekko gorzkawe i mają orzechowy smak. Uprawiana się ją często na zbiór późnojesienny.

Wszystkie możemy uprawiać w naszych ogrodach.

Z każdej grupy sałat dostępne są odmiany wczesne, średnio wczesne, średnio późne i późne. Od lutego do kwietnia wysiewamy odmiany wiosenne, lubiące chłód i wilgoć. Od maja wybieramy odmiany letnie. Od połowy lipca do początku września siejemy sałaty zimowe, odporne na zimno. A na okiennych parapetach uprawiamy mieszanki warzyw liściowych, które zbieramy w fazie młodych liści. Poszczególne odmiany sałaty różnie reagują na długość dnia, dlatego zawsze warto sprawdzić jakie daty wysiewu podane są na opakowaniu. Odmiany wczesne wybijają w pędy kwiatostanowe podczas dnia długiego, z kolei odmiany letnie i jesienne pozostają obojętne – nie zmieniają formy rozety.

Dobierając zatem odpowiednią odmianę, uprawę sałaty możemy rozpocząć już w lutym. Siejemy ją wtedy na rozsady. Uprawa z siewu bezpośrednio go gruntu też jest możliwa, ale dopiero od marca, kiedy ziemia w pełni rozmarznie i nieco ię ogrzeje.

Przygotowując rozsadę sałaty, wypełniamy skrzynki lub pojemniki podłożem do siewu i pikowania i równomiernie wysiewamy nasiona. Przykrywamy je delikatnie ziemią, zraszamy i ugniatamy. Cały czas dbamy o wysoką wilgotność podłoża. Pierwsze wschody pojawiają się szybko, po 3-7 dniach.

Mniej więcej 3-4 tygodnie po wysiewie, rośliny mają już zwykle od 4 do 5 liści.  Możemy je wtedy przepikować do większych pojemników, lub jeżeli pogoda na to pozwala przesadzić do gruntu. Sałatę należy sadzić tak, aby liście znajdowały się nad ziemią, nie należy przysypać stożka wzrostu. Liście są delikatne, trzeba więc je delikatnie rozplątywać, jeżeli za bardzo się rozrosły i splątały z innymi sadzonkami.

Jak temperatura będzie się już utrzymywać przez większą część czasu powyżej 10 stopni Celsjusza, możemy nasze sadzonki wystawić do ogrodu lub na balkon lub nasiona tej rośliny wysiać bezpośrednio do gruntu.

Mając sadzonki sałaty pamiętajmy, że młode rośliny zawsze najpierw hartujemy, czyli wystawiamy na zewnątrz początkowo na kilka godzin dziennie, dopiero po jakimś czasie zostawiamy je na dworze na stałe. Początkowo rozsady cieniujemy, bo bezpośrednie promienie słoneczne mogą poparzyć młode liście. Gdy zauważymy, że rośliny już przyzwyczaiły się warunków panujących na świeżym powietrzu, zaczynają rosnąć i wyglądają zdrowo możemy postawić je w słonecznym miejscu, koniecznie pamiętając o podlewaniu. Już po kilku dniach widać różnicę między rozsadami, które są wystawiane na zewnątrz, w stosunku do tych, które zostały w domu. Bez słońca znacznie trudniej o wybarwienie.

Podrośnięte i zahartowane sadzonki, jeżeli pogoda na to pozwala, sadzimy w ogrodzie lub w balkonowych czy też tarasowych skrzynkach lub donicach. W zależności od odmiany cały proces od posadzenia do zbioru trwa od 5 do 7 tygodni, .

Sałata do optymalnego rozwoju wymaga podłoża bogatego w próchnicę, przepuszczalnego o prawidłowej strukturze i gospodarce wodnej. Odmiany wiosenne i jesienne najlepiej rosną w temperaturze 10-15 stopni Celsjusza, a odmiany letnie w temperaturze 15 – 25 stopni Celsjusza. Odmiany chłodnolubne wytrzymują bez większych problemów krótkotrwałe, np. nocne spadki temperatury poniżej zera, mniej więcej do -4 stopni Celsjusza, aczkolwiek wpływa to na chwilowe zahamowanie wzrostu tych roślin. Dłuższe opady mogą być powodem gnicia sałaty, natomiast okresy suszy sprzyjają wybijaniu w pęd kwiatowy. Nie sadzimy jej bezpośrednio po nawożeniu obornikiem. Jest wrażliwa na zasolenie gleby, dlatego warto dobrze przygotować ją przed sadzeniem, żeby potem nie było już konieczne dodatkowe nawożenie. Wymaga dużo światła, posadzona w miejscach zacienionych może tworzyć luźniejsze lub wydłużone główki.

Kluczem do sukcesu w uprawie sałaty jest zrównoważona wilgotność podłoża . Jej stosunkowo płytki system korzeniowy nie jest w stanie wykorzystać znajdujących się nisko w glebie zasobów wody. Jeśli brakuje wystarczających opadów, musimy naszą uprawę podlewać. Starajmy się jednak nie zalewać główek, ponieważ to sprzyja gniciu. Podlewanie jest szczególnie istotne, jeżeli uprawiamy to warzywo w donicach, ponieważ w nich podłoże szybciej przesycha. Przy niedoborze wody liście mogą stać się skórzaste i niesmaczne.

Najczęściej sałatę zbieramy w godzinach porannych. Zwłaszcza latem lub późną wiosną, gdy jest już gorąco. W chłodzie poranka liście są bardziej jędrne. Pamiętajmy jednak, że rano główki mogą zawierać więcej azotanów, które podczas nocnego zaciemnienia gromadzą się w liściach. Jeżeli więc aura na to pozwala, warto przeprowadzać zbiór sałaty popołudniami.

Warzywo to, jak już wspomniano, najczęściej uprawiamy na przedplon lub jako poplon. Jednakże możliwa jest także uprawa w środku sezonu.

Sałata stosunkowo dobrze znosi uprawę po sobie.

W uprawie współrzędnej sałata rośnie dobrze w bezpośrednim sąsiedztwie większości warzyw. Nie zaleca się jedynie wysiewać jej bądź sadzić w pobliżu pietruszki, pasternaku lub selera.

Sałata jest dość odporna na choroby, zwłaszcza odmiany liściowe. Jednakże może zdarzyć się porażenie takimi chorobami jak np.: szara pleśń, zgnilizna twardzikowa, bakteryjne gnicie sałaty, plamistość liści, mączniak prawdziwy czy też mączniak rzekomy sałaty.

Do najczęściej występujących i najgroźniejszych szkodników sałaty możemy zaliczyć ślimaki, zwłaszcza ślimaki nagie, które w ciągu jednej nocy potrafią całkowicie zniszczyć nasze świeżo posadzone rozsady. Ponadto żerować na sałacie mogą m.in. mszyce, drutowce, pędraki lub rolnice.

Należy więc profilaktycznie jak najczęściej doglądać upraw i wykonać odpowiednie zabiegi, jeżeli zauważymy niepokojące objawy.

Udanych plonów!

Linki :

Facebook : https://www.facebook.com/izabella.schick

YouTube : www.youtube.com/c/ogródnacodzień

Instagram :  https://www.instagram.com/ogrod_na_co_dzien/